Xơ vữa động mạch có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như suy tim, nhồi máu cơ tim, đột quỵ thậm chí là tử vong nếu không được phát hiện và điều tị kịp thời. Tuy nhiên, đa số người không biết mình mắc bệnh cho tới khi xuất hiện các biến chứng nặng nề.
Những biến chứng nguy hiểm của xơ vữa động mạch
Xơ vữa động mạch là bệnh lý của thành mạch trong đó thành động mạch bị dày lên và xơ cứng bởi các màng bám xơ vữa, khi có các mảng bám ấy thì sẽ làm mất tính đàn hồi của động mạch. Các mảng bám này được tạo ra từ các chất như cholesterol, lipid, các tế bào viêm,canxi.các chất thải trong máu.
Theo thời gian, mảng xơ vữa nứt vỡ làm hẹp động mạch và tạo ra các cục máu đông lấp kín thành mạch, hạn chế dòng chảy của máu chứa oxy đến các cơ quan và các bộ phận khác trong cơ thể gây ra nhiều bệnh liên quan như : đột quỵ, nhồi máu cơ tim, nhồi máu não, tắc mạch chi…
Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và vị trí của động mạch bị tắc nghẽn mà bạn có thể gặp các biến chứng khác nhau
Biến chứng xơ vữa động mạch vành
Động mạch vành cung cấp máu giàu oxy đi nuôi tim. Khi động mạch bị tắc nghẽn do các mảng xơ vữa, máu không lưu thông được đến tim gây ra các triệu chứng như đau thắt ngực, khó thở, các cơn thắt ngực có xu hướng trở nên tồi tệ khi bạn vận động quá sức. Tình trạng này kéo dài gây nên các biến chứng nguy hiểm
Suy tim: Khi các mảng xơ vữa lớn dần gây tắc nghẽn 75% động mạch làm lượng máu cung cấp để nuôi dưỡng tim không đủ. Cơ tim thiếu máu lâu ngày làm giảm khả năng co bóp của tim khiến tim yếu dần và mệt mỏi gây nên các cơn đau thắt ngực không ổn định. Các cơn đau thắt ngực có thể ập đến kể cả khi bạn đang nghỉ ngơi
Nhồi máu cơ tim: Đây là biến chứng mà bạn có nguy cơ gặp phải cao nhất. Nếu mảng xơ vữa mạch vành phát triển dày lên, nó có thể nứt vỡ và tạo thành cục máu đông bịt kín lòng mạch, cơ tim không nhận được máu nuôi dưỡng sẽ dẫn tới hoại tử, gây ra cơn đau thắt ngực dữ dội gọi là nhồi máu cwo tim. Nguy hiểm hơn nếu cục máu đông xuất hiện ở các động mạch nhánh nuôi nút nhịp tim bị tắc sẽ gây tử vong ngay lập tức do rối loạn nhịp tim. Có đến 10% các ca nhồi máu cơ tim dẫn đến đột tử
Biến chứng động mạch cảnh
Động mạch cảnh cung cấp máu cho não. Khi động mạch cảnh bị tắc nghẽn khiến máu không lưu thông. Não không được cung cấp máu trong thời gian dài làm chết các mô não gây các biến chứng
- Mất thị lực đột ngột: Nếu động mạch võng mạc trung tâm bị tắc nghẽn, có thể dẫn tới mù đột ngột ở 1 hoặc cả 2 mắt.
- Liệt nửa người: Các mô não diều khiển các dây thần kinh vận động bị bị chết do không được cung cấp máu trong một khoảng thời gian dài gây ra liệt nửa người hoặc liệt toàn thân
- Đột quỵ: Là biến chứng nguy hiểm và dễ gặp nhất ở xơ vữa động mạch cảnh. Đột quỵ xảy ra khi cục máu đông chặn hoàn toàn máu lưu thông lên não khiến não tổn thương vĩnh viễn. Nếu không được chữa trị kịp thời có thể dẫn đến tử vong. Ở Việt Nam, tỷ lệ tử vong do đột qụy chiếm 30%
Biến chứng động mạch ngoại biên
Động mạch ngoại biên cung cấp máu đến các chi. Khi các động mạch bị tắc nghẽn bởi mảng xơ vữa, ở mức độ nhẹ, bạn có thể bị rối loạn các chức năng vận động như các cơn đau đơn ở cơ bắp dù không hoạt động, mất khả năng cầm nắm vật. Trường hợp nghiêm trọng hơn có thể bị hoại tử do mô không nhận được máu nuôi dưỡng trong thời gian dài và có nguy cơ phải cắt bỏ chi nếu không được chữa tị kịp thời
Biến chứng động mạch thận
Động mạch thận cung cấp máu đến thận. Khi động mạch bị tắc nghẽn do các mảng xơ vữa làm giảm lưu lượng máu tới thận khiến cho thận không thể đảm bảo chức năng lọc máu, dẫn tới suy thận. Thận mất các chức năng lọc, điện giải khiến các chất thải tích tụ trong có thể, làm cơ thể suy yếu. Nguy hiểm hơn bạn có thể tử vong nếu thận hư hại hoàn toàn. Tỷ lệ sống của những người đã bị suy thận giai đoạn cuối chỉ chiếm 10-20%
Phình mạch
Phình mạch là hiện tượng động mạch bị giãn to hơn bình thường , hiện tượng này thường xuất hiện ở các động mạch lớn như động mạch chủ, động mạch dưới đáy não. Phình mạch là biến chứng nghiêm trọng nhất có thể gây tử vong ngay lập tức khi động mạch này bị vỡ,gây xuất huyết do đã bị suy yếu và hư hỏng nặng. Tỷ lệ tử vong do vỡ phình động mạch rất cao: 25% tử vong trước khi đến được bệnh viện và 51% tử vong trong bệnh viện mà chưa kịp làm phẫu thuật.
Ai là người có nguy cơ mắc xơ vữa động mạch?
- Người bị huyết áp cao: Người bị huyết áp cao dễ dẫn đến các bệnh động mạch vành, các biến chứng bệnh động mạch vành như tai biến mạch máu não, nếu không điều trị kịp thời có thể gây tử vong. Mỗi năm có 7 triệu người tăng huyết áp tử vong vì nhồi máu cơ tim.
- Người bị tiểu đường: Tiểu đường làm tăng huyết áp gây nguy cơ cao mắc xơ vữa động mạch. Ở Việt Nam số người tiểu đường bị xơ vữa động mạch là 70%
- Người hút thuốc lá: Nicotin trong khói thuốc lá làm tăng huyết áp, đẩy nhanh quá trình xơ vữa động mạch. WHO cho biết trong số gần 18 triệu người tử vong do bệnh tim mạch trên toàn thế giới mỗi năm, gần 17% trong số này nghiện thuốc lá
- Người béo phì: Béo phì làm tăng nguy cơ huyết áp cao – nguyên nhân gián tiếp gây xơ vữa động mạch
- Người cao tuổi: Khi lớn tuổi bị lão hóa, các động mạch cũng suy yếu, tỉ lệ mắc xơ vữa động mạch cũng cao hơn. Theo nghiên cứu, số người cao tuổi mắc xơ vữa động mạch là 71%
- Di truyền, stress: Ngoài những yếu tố trên thì yếu tố di truyền hay do căng thẳng cũng làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch
Biến chứng xơ vữa động mạch có chữa được không?
Khi bạn mắc xơ vữa động mạch ở giai đoạn để xảy ra các biến chứng thì tỷ lệ chữa khỏi là rất thấp. Hầu hết các biến chứng của xơ vữa động mạch chỉ xuất hiện khi động mạch đã bị tổn thương nghiêm trọng hoặc bị tắc nghẽn hoàn toàn – khi đó tỷ lệ các biến chứng xơ vữa động mạch dẫn đến tử vong chiếm hơn 70%, cao hơn tỷ lệ tử vong do ung thư, HIV cộng lại
Để tránh các biến chứng nguy hiểm của xơ vữa động mạch, bạn phải điều trị từ khi bệnh mới bắt đầu. Việc phát hiện sớm có thể ngăn ngừa hoàn toàn các biến chứng của xơ vữa động mạch bằng cách Khám sức khỏe định kì. Điều này giúp bạn phát hiện ra các nguy cơ mắc bệnh trong cơ thể bạn, tình trạng sức khỏe của bạn, từ đó trao đổi với bác sĩ đưa ra các cách điều trị cụ thể giúp bạn sống khỏe là lâu dài
Điều trị và phòng ngừa xơ vữa động mạch như thế nào?
Điều trị
Phương pháp điều trị xơ vữa động mạch tùy thuộc vào sức khỏe và tình trạng bệnh của bạn
- Đối với người xơ vữa động mạch nhẹ: Sử dụng thuốc có thể làm giảm các nguy cơ biến chứng bằng cách giảm các chỉ số cholesterol, hỗ trợ ngăn ngừa các mảng xơ vữa ngoài ra còn giảm các triệu chứng đau thắt ngực của xơ vữa động mạch vành
- Đối với người xơ vữa động mạch nặng: Cần can thiệp phẫu thuật như nong mạch, cắt bỏ động mạch, nạo mảng xơ vữa. Việc tác động trực tiếp lên các động mạch bị tổn thương này giúp động mạch không bị tắc nghẽ, máu được lưu thông đến tim và các cơ quan khác
Phòng ngừa
Kết hợp chế độ ăn uống khoa học và luyện tập thể thao vừa hỗ trợ điều trị và ngăn ngừa xơ vữa động mạch
Thay đổi lối sống giúp hỗ trợ điều trị và phòng ngừa bệnh xơ vữa động mạch
- Chế độ ăn lành mạnh cho tim: Là ăn nhiều rau và trái cây, hạn chế sử dụng chất béo không lành mạnh như mỡ động vật, nội tạng, đồ chiên xào. Chọn các nguồn đạm ít béo như cá, thịt ức gà, ăn các loại ngũ cốc nguyên hạt, không nên ăn quá nhiều muối
- Tập thể dục thường xuyên: Thúc đẩy quá trình trao đổi chất, thải độc cơ thể, tiêu hao mỡ thừa cũng như cải thiện lưu thông máu. Nó cũng có thể làm giảm huyết áp cao – một yếu tố nguy cơ chính gây xơ vữa động mạch.
- Bỏ thuốc lá: Nếu bạn đang hút thuốc hãy bỏ thuốc lá. Chất nicotin trong thuốc lá chính là chất độc đối với tim mạch vì làm gia tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh khác không chỉ mình xơ vữa động mạch.
