Béo phì không chỉ gây mất thẩm mỹ về ngoại hình, nó còn là một vấn đề làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nguy hiểm hơn. Bạn có biết thừa cân béo phì gây ra những bệnh gì không? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho bạn về những bệnh lí nguy hiểm mà người thừa cân bé phì có thể gặp phải, từ đó khiến bạn quan tâm hơn đến vấn đề cân nặng của mình.
Thừa cân béo phì phổ biến như thế nào?
Theo số liệu thông kê năm 2015, trên thế giới có 600 triệu người lớn (12%) và 100 triệu trẻ em bị béo phì ở 195 quốc gia
Theo Tổ chức Y tế thế giới, thừa cân béo phì là tình trạng tích lũy mỡ quá mức và không bình thường tại một vùng cơ thể hay toàn thân gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Trong cơ thể chúng ta luôn có một lượng mỡ nhất định giúp duy trì hoạt động của cơ thể như sinh nhiệt để giữ ấm, dự trữ năng lượng,… Tuy nhiên khi lượng mỡ đó vượt mức tiêu chuẩn sẽ gây hại cho sức khỏe.
Béo phì ngày càng phổ biến không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn thế giới. Theo số liệu thống kê năm 2015, cả thế giới có 600 triệu người lớn và 100 triệu trẻ em bị béo phì ở 195 quốc gia. Đặc biệt là ở Hoa Kỳ, người trưởng thành bị béo phì ở quốc gia này là 34% – một con số kinh hoàng đáng báo động về sự phổ biến của bệnh béo phì.
Ở Việt Nam, tỷ lệ thừa cân béo phì cũng đang gia tăng nhanh chóng, chiếm khoảng 25% dân số. Cụ thể là từ năm 2000 đến 2015, tỷ lệ người thừa cân béo phì đã tăng gấp 3 lần. Trẻ em bị thừa cân béo phì cũng tăng 9 lần sau 10 năm (2000-2010) trong đó béo phì ở học sinh tiểu học Hà Nội là 4,2% và 12,2% ở thành phố Hồ Chí Minh.
Thừa cân béo phì sẽ gây ra những bệnh gì?
Nhiều người nghĩ rằng béo chỉ gây mất thẩm mỹ về ngoại hình, nhưng trên thực tế còn nghiêm trọng hơn nhiều bởi nó gây ra những ảnh hưởng đến sức khỏe thậm chí là tính mạng của người bệnh.
Thừa cân béo phì là nguy cơ đứng hàng thứ sáu về số trường hợp tử vong trên toàn cầu, ít nhất 3,4 triệu người lớn tử vong mỗi năm do hậu quả của tình trạng thừa cân hoặc béo phì. Ngoài ra, 44 % gánh nặng do bệnh tiểu đường, 23% gánh nặng bệnh tim thiếu máu cục bộ và từ 7% – 41% gánh nặng về một số bệnh ung thư là do thừa cân và béo phì.
Béo phì gây nhiều bệnh nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạch của con người
Bệnh lí về tim mạch
Rối loạn lipit máu
Theo nghiên cứu, hầu hết những người béo phì thường có mức độ cholesterol tốt (HDL) thấp và cholesterol xấu (LDL) cao – đây là nguyên nhân chính dẫn đến các bệnh lí về tim mạch.
Cholesterol trong máu cao đồng nghĩa với mỡ máu tăng có thể hình thành các mảng xơ vữa động mạch làm hẹp hoặc tắc nghẽn hoàn toàn máu lưu thông đến tim, não và các cơ quan khác gây nhồi máu cơ tim, thậm chí là đột quỵ.
Các bệnh về tim mạch
Những người béo phì ở cấp độ nặng thường gặp phải tình trạng mỡ bao quanh cơ tim, khiến tim co bóp khó khăn. Ngoài ra lượng mỡ bao quanh tim cũng có thể chèn ép làm hẹp động mạch vành (động mạch cung cấp máu đến tim) gây cản trở máu lưu thông đến tim. Tim thiếu máu trong một thời gian dài gây nên suy tim, nhồi máu cơ tim nguy hiểm đến tính mạng.
Cao huyết áp
Qua các nghiên cứu, người ta thấy rằng nguy cơ mắc bệnh cao huyết áp tăng lên 12 lần ở người thừa cân béo phì. Cụ thể khi trọng lượng cơ thể tăng buộc mạch máu phải dùng nhiều áp lực co bóp đàn hồi đưa máu đi đến các cơ quan trong cơ thể – đây là nguyên nhân chính làm tăng huyết áp. Huyết áp cao cũng là một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lí về tim mạch.
Bệnh tiểu đường
Béo phì là một trong những nguyên nhân chính gây ra bệnh tiểu đường loại 2 do lượng insulin (có tác dụng làm giảm đường huyết) ở người béo phì thường thấp hơn người bình thường. Điều này khiến cho những người thừa cân béo phì có nguy cơ cao dư thừa lượng đường huyết, biến những đối tượng này thành nạn nhân của bệnh tiểu đường.
Khi bệnh tiểu đường không được kiểm soát sẽ dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như huyết áp cao, đau tim, đột quỵ não, mù lòa,…
Bệnh lí về xương khớp
Ở người béo phì, nguy cơ mắc các bệnh về xương khớp cao gấp 4-5 lần so với người bình thường. Thương tổn này xảy do yếu tố cơ học. Khi trọng lượng của cơ thể tạo áp lực lớn lên sụn khớp làm nghiền nát, nứt và rách sụn gây nên các bệnh về xương khớp như thoái hóa khớp, loãng xương, tổn thương sụn khớp, dây chằng, cơ cạnh khớp. Trong đó, khớp gối và cột sống là những khớp bị tổn thương sớm nhất.
Bên cạnh đó, người bị béo phì có nguy cơ mắc bệnh Gút cao gấp 4 lần so với những người bình thường. Nguyên nhân là do ở người béo phì, khả năng đào thải axit uric giảm, trong khi đó khả năng tổng hợp axit uric lại tăng lên nên đây là một trong những nguy cơ hàng đầu dẫn tới bệnh gút.
Chứng nhưng thở khi ngủ
Béo phì là yếu tố nguy cơ có thể gây ngưng thở khi ngủ. Một người thừa cân có thể có nhiều chất béo được lưu trữ quanh cổ. Điều này có thể làm cho đường thở nhỏ hơn. Một đường thở nhỏ hơn có thể làm cho cho bạn có các triệu chứng như ngáy to khó thở, hoặc nghiêm trọng hơn là ngừng hoàn toàn trong thời gian ngắn.
Ngoài ra, chất béo được lưu trữ ở cổ và khắp cơ thể có thể tạo ra các chất gây viêm. Viêm ở cổ là một yếu tố nguy cơ gây ngưng thở khi ngủ.
Bệnh lí về tiêu hóa
Thừa cân béo phì có thể làm lượng mỡ dư thừa bám vào quai ruột gây táo bón, dễ sinh bệnh trĩ. Ngoài ra ở người béo phì cũng dễ bị sỏi mật do chất béo và cholesterol cứng lại trong túi mật gây ra một số triệu chứng đau.
Bên cạnh đó, béo phì cũng làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về gan, lượng mỡ dư thừa tích tụ trong gan có thể gây gan nhiễm mỡ, nếu không điều trị kịp thời có thể dẫn đến xơ gan.
Vô sinh
Ở nữ giới, béo phì gây suy giả chức năng buồng trứng dẫn đến vô sinh. Thông thường, tình trạng suy giảm chức năng buồng trứng chỉ xảy ra với những người phụ nữ từ 45 tuổi trở nên. Tuy nhiên, đối với những người béo phì, hiện tượng này xảy ra sớm hơn, chỉ ở tầm 30-40 tuổi có các biểu hiện rối loạn kinh nguyệt, không còn khả năng ham muốn, trứng không rụng, hoặc nếu rụng cũng khó thụ thai dẫn tới vô sinh ở nữ giới.
Ở nam giới, người béo phì có mức testosterone thấp hơn 50% so với người bình thường (testosterone là yếu tố quyết định tới khả năng tình dục của nam giới), khiến họ mất ham muốn dẫn tới hiện tượng bất lực, rối loạn cương dương và vô sinh.
Bệnh về tâm lí
Thừa cân, béo phì khiến vóc dáng thay đổi, cơ thể trở nên quá khổ làm người thừa cân béo phì thường không tự tin khi giao tiếp hay xuất hiện trước đám đông. Đồng thời hay tự ti làm giảm sút hiệu quả công việc, không thấy hạnh phúc trong cuộc sống.
Ung thư
Béo phì là yếu tố nguy cơ gây ung thư ruột kết ở nam và nữ, ung thư trực tràng và tuyến tiền liệt ở nam giới, ung thư túi mật và tử cung ở phụ nữ. Béo phì cũng có thể liên quan đến ung thư vú, đặc biệt là ở phụ nữ mãn kinh. Mô mỡ rất quan trọng trong việc sản xuất estrogen và việc tiếp xúc lâu dài với nồng độ estrogen cao làm tăng nguy cơ ung thư vú.
Biện pháp phòng ngừa béo phì
Các phương pháp phòng ngừa luôn khuyến khích nâng cao mức hoạt động thể lực và hạn chế những thức ăn nhiều chất béo
Cho dù bạn có nguy cơ béo phì, hiện đang thừa cân hoặc có cân nặng khỏe mạnh, bạn có thể thực hiện các bước để ngăn ngừa tăng cân không lành mạnh và các vấn đề sức khỏe liên quan. Không có gì đáng ngạc nhiên, các bước để ngăn ngừa béo phì cũng giống như các bước để giảm cân: tập thể dục hàng ngày, chế độ ăn uống lành mạnh và sự kiên trì
Thực hiện theo một kế hoạch ăn uống lành mạnh
Tập trung vào các loại thực phẩm ít calo, giàu chất dinh dưỡng, như trái cây, rau và ngũ cốc. Tránh chất béo bão hòa như mỡ động vật, các đồ ăn nhanh và hạn chế đồ ngọt như bánh kem, nước có ga.
Bạn có thể chia 3 bữa ăn chính thành nhiều bữa nhỏ để không bị cảm giác đói mà vẫn đủ chất, đảm bảo sức khỏe và sự phát triển.
Đặc biệt không nên bỏ bữa sáng – đây là thói quen mà nhiều người giảm cân hay mắc phải. Bỏ bữa sáng sẽ làm cơ thể mệt mỏi, đói nhiều và gây ăn nhiều hơn bình thường trong bữa sau làm dư thừa năng lượng và tăng tích mỡ.
Tập luyện đều đặn
Nếu chế độ ăn chiếm 70% hiệu quả trong việc phòng ngừa béo phì thì việc luyện tập thể dục chiếm 30%. Bạn cần kết hợp việc luyện ập thể dục cùng với thực đơn ăn uống để đạt được hiệu quả tốt nhất.
Các bài thể dục đơn giản bạn có thể lựa chọn như: Chạy bộ, bơi lội, đi bộ nhanh, leo cầu thang, yoga,… hoặc một số khác lựa chọn đến phòng gym để tham khảo các bài tập khác từ huấn luyện viên.
Dù là bài tập nào bạn cũng nên luyện tập đều đặn từ 150 đến 300 phút mỗi tuần để ngăn ngừa tăng cân.
Theo dõi cân nặng của bạn thường xuyên
Việc theo dõi cân nặng có thể cho bạn biết rằng liệu những nỗ lực của bạn có cho kết quả tốt hay không và có thể giúp bạn phát hiện bạn có nguy cơ tăng cân trước khi chúng trở thành vấn đề lớn hơn.
Tuy nhiên đối với những bạn béo phì đang trong quá trình giảm mỡ, không nên quá áp lực về cân nặng, bởi vì cân nặng không quyết định hoàn toàn liệu bạn có bị béo phì hay không. Đặc biệt là với những người nặng cơ, dù họ sở hữu cân nặng lớn nhưng họ vẫn khỏe mạnh.
Nhìn chung thừa cân béo phì có tác động lớn đến sức khỏe. Một cá nhân càng béo phì thì càng có nhiều khả năng phát triển các bệnh nguy hiểm. Bệnh béo phì đã được coi là một trong những ưu tiên quan trọng nhất đối với sức khỏe cộng đồng.
Cần có các chiến lược toàn diện để phòng ngừa và kiểm soát bệnh này. Các phương pháp phòng ngừa luôn khuyến khích nâng cao mức hoạt động thể lực và lối sống năng động, bên cạnh đó hạn chế những thức ăn nhiều năng lượng cao, nhiều chất béo, đường ngọt – điều này làm giảm nguy cơ béo phì ở hầu hết mọi người
