Tổng quan về bệnh gan nhiễm mỡ
Gan đóng vai trò quan trọng đối với sự tích trữ và chuyển hóa chất béo. Gan nhiễm mỡ được hiểu là sự tích lũy chất béo trong gan, vượt quá 5% trọng lượng của gan hoặc dưới sự quan sát của kính hiển vi sẽ cho thấy nhiều hơn 5% số tế bào gan chứa các hạt mỡ.
Gan nhiễm mỡ có thể là hệ quả của rất nhiều bệnh, kể cả do uống nhiều rượu, các bệnh về chuyển hoá, do sử dụng thuốc và các rối loạn về dinh dưỡng.
Có rất nhiều cơ chế gây ra tình trạng gan nhiễm mỡ. Một trong những cơ chế thường gặp là do sự oxy hoá acid béo ở gan bị giảm, thường do sự rối loạn chức năng của ti lạp thể.
Trong hầu hết các trường hợp mắc bệnh đều không xuất hiện nhiều các triệu chứng cụ thể. Do vậy, nhiều bệnh nhân không hề biết bản thân mình mắc bệnh cho đến khi đi khám sức khỏe định kỳ hoặc qua những bất thường nhẹ ở các chỉ số aminotransferase máu hoặc alkaline phophatase được thể hiện trong các xét nghiệm thường qui.
Siêu âm và chụp cắt lớp điện toán có độ nhạy khoảng 60% trong việc phát hiện tình trạng gan nhiễm mỡ. Sinh thiết gan được chỉ định khi xuất hiện triệu chứng, khi các chỉ số men gan tăng kéo dài trên sáu tháng, hoặc khi thấy cần thiết cho việc chẩn đoán.
Việc kiểm soát tình trạng gan nhiễm mỡ phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Chế độ điều trị có thể bao gồm cai nghiện rượu; ngưng dùng các thuốc có nhiều khả năng gây nên gan nhiễm mỡ; kiểm soát các bệnh về chuyển hóa, ví dụ bệnh tiểu đường; và giảm cân với một chế độ ăn kiêng ít chất béo cho những người béo phị. Không có thuốc điều trị đặc hiệu nào được khuyến cáo.
Các chỉ số trong xét nghiệm gan nhiễm mỡ
Để chẩn đoán gan nhiễm mỡ người bệnh cần siêu âm và xét nghiệm nghiệm máu. Dưới đây là những chỉ số trong xét nghiệm gan nhiễm mỡ cho thấy gan đang ở mức độ bình thường:
- ALT( Alanine transaminase) là một loại enzyme giúp phá vỡ protein và được tìm thấy chủ yếu ở gan. Nồng độ enzyme này trong máu cao có thể cho thấy gan đang bị tổn thương.
- AST( Aspatate transaminase) là một enzyme khác được tìm thấy trong gan, nồng độ enzyme này trong máu cao có thể là dấu hiệu của bệnh gan.
- ALP- xét nghiệm photpho kiềm- APL là một loại enzyme trong gan, ống mật và xương. Nếu mức độ enzyme này cao thì có thể gan của bạn đang bị tổn thương.
- GGT( Gamma-glutamyltransferase) cũng là một loại enzyme trong gan- nồng độ GGT cao có thể chỉ ra gan hoặc ống mật đang bị tổn thương.
- Xét nghiệm albumin và protein: Gan của bạn tạo ra 2 loại protein chính là albumin và globulin. Nồng độ 2 protein này thấp có thể khiến gan bị tổn thương.
- Xét nghiệm L-Lactate dehydrogenase(LD): Nồng độ LD sẽ tăng cao khi gan bị tổn thương.
- Xét nghiệm thời gian prothrombin(PT): Xét nghiệm này đo thời gian đông máu của bạn. Nếu máu khó đông thì có thể là dấu hiệu của gan nhiễm mỡ.
- Xét nghiệm bilirubin: Bilirubin được tạo ra khi các tế bào hồng cầu bị phá vỡ. Thông thường, gan làm sạch bilirubin ra khỏi cơ thể nhưng nếu nồng độ chất này cao trong máu thì có thể gan của bạn đang gặp vấn đề.
Chỉ số gan nhiễm mỡ bao nhiêu là bình thường, bao nhiêu là nguy hiểm?
Có 4 chỉ số xét nghiệm thường được lấy để đánh giá gan nhiễm mỡ đó là ALT (SGPT), AST(SGOT), AP hay GGT.
Khi các chỉ số có nồng độ trong ngưỡng như dưới đây, tức là gan của bạn đang bình thường:
- Chỉ số ALT(SGPT) dao động trong khoảng 20 đến 40 UI/L.
- Chỉ số AST(SGOT) dao động trong khoảng 20 đến 40 UI/L.
- Chỉ số ALP dao động từ 35 đến 115 UI/L.
- Chỉ số GGT thường dao động trong khoảng 3 đến 60 UI/L.
Nếu các chỉ số thuộc ngường cho phép như trong bảng thì gan của bạn đang bình thường
Cần làm gì khi bạn có nguy cơ mắc gan hoặc đã bị gan nhiễm mỡ?
Bệnh gan nhiễm mỡ không quá nguy hiểm, có diễn biến âm thầm nên khá nhiều người chủ quan.
- Kiểm tra sức khỏe tổng quan nói chung và sức khỏe gan nói riêng theo định kỳ để kịp thời có phương án điều trị phù hợp. Khám chức năng gan 6 tháng – 1 năm/lần là cách tốt nhất để theo dõi tình trạng gan nhiễm mỡ cũng như sức khỏe lá gan. Cần đặc biệt chú ý khi sử dụng thuốc để không làm ảnh hưởng đến sức khỏe. Cách tốt nhất là làm theo hoặc tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng.
- Tuyệt đối không sử dụng rượu bia và các chất kích thích khác trong quá trình điều trị gan nhiễm mỡ. Vì các chất đó có thể khiến gan của bạn phải hoạt động nhiều hơn để lọc thải chất độc, làm cho những tổn thương ở gan ngày càng trầm trọng hơn.
- Giữ tâm lý thoải mái nhất để hỗ trợ quá trình điều trị bệnh. Người bệnh cần tránh việc căng thẳng, mệt mỏi có thể làm cho những biểu hiện bệnh ngày càng trầm trọng hơn.
- Hạn chế việc ăn các loại thức ăn nhiều dầu mỡ, cholestrol,… có thể làm mỡ trong gan tích tự nhiều hơn.
- Bổ sung chất xơ, vitamin cùng hàng loạt các khoáng chất cần thiết cho gan từ các nguồn thực phẩm tự nhiên như rau xanh, trái cây tươi.
- Kết hợp tập luyện thể dục thể thao để tăng cường sức khỏe, giúp cơ thể luôn cân đối. Tùy vào tình trạng sức khỏe của từng bệnh nhân mà chúng ta phải lựa chọn các bài tập thật sự phù hợp.
