Béo phì ngày càng phổ biến, không chỉ ảnh hưởng đến ngoại hình gây mất thẩm mỹ, thừa cân béo phì còn làm tăng nguy cơ mắc bệnh nguy hiểm như tiểu đường, tim mạch. Do đó, điều rất quan trọng là phải nhận biết dấu hiệu của bệnh sớm để điều trị kịp thời. Bài viết dưới đây đề cập các dấu hiệu cảnh báo bạn có thể đang bị béo phì nhằm khuyến khích tìm kiếm sự giúp đỡ về cân nặng của những người thừa cân béo phì.
Theo dõi chỉ số BMI
Chỉ số BMI là chỉ số khối cơ thể được tính dựa trên chiều cao (đo bằng m) và cân nặng (đo bằng kg). Đây được coi là một cách nhanh chóng, đơn giản, không mất chi phí để giúp xác định những người thừa cân hoặc béo phì.
Sau khi áp dụng công thức và tính được chỉ số BMI của mình, đối chiếu vào bảng đánh giá chỉ số BMI theo chuẩn dành riêng cho người châu Á (IDI&WPRO), bạn sẽ biết được được tình trạng cân nặng của mình.
Theo đó, dựa vào thang BMI, cân nặng lý tưởng của người Việt Nam là từ 18,5 đến 22,9. Các dấu hiệu thừa cân bắt đầu xảy ra khi BMI của bạn lớn hơn 23 và bạn sẽ bị béo phì nếu con số ấy vượt mức 25.
Một số lưu ý khi áp dụng chỉ số BMI:
- Chỉ số BMI chỉ có thể phân loại mức độ gầy béo dựa vào tương quan giữa chiều cao và cân nặng, BMI không thể tính được lượng chất béo trong cơ thể.
- Dùng chỉ số BMI làm thước đo để xác định béo phì không đúng với một số người. Do cân nặng của con người bao gồm cả cơ và mỡ, nên một số người có chỉ số BMI cao nhưng tỷ lệ mỡ lại thấp (như vận động viên, cầu thủ bóng đá, người tập thể hình…). Nó cũng không chính xác với bà bầu, mẹ đang cho con bú hay những người mới ốm dậy.
Số đo vòng eo
Số đo vòng eo cũng là cách để bạn xác định bạn có thừa cân béo phì hay không. Một vòng eo lớn không chỉ xác định tình trạng thừa cân béo phì mà còn là báo hiệu của một số căn bệnh đối với sức khỏe của bạn.
Theo tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tỷ lệ số đo vòng eo/mông trên 0,90 với nam giới, hoặc trên 0,85 với nữ giới được xem là có nguy cơ béo phì. Cụ thể hơn, theo hướng dẫn của Hiệp hội Đái tháo đường Quốc tế (IDF): đối với người châu Á, nếu số đo vòng eo trên 90cm ở nam giới, hoặc trên 80cm ở nữ giới, thì được xem là béo phì.
Số đo vòng eo quá mức là sự biểu hiện của sự tập trung các mô mỡ, thường là 2 loại: mỡ dưới da hoặc mỡ nội tạng. Trong đó, mỡ nội tạng là một loại mỡ nguy hiểm nằm xung quanh và bao bọc các cơ quan nội tạng, gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe con người.
Những người mang nhiều chất béo tập trung ở vùng bụng và eo ( hay còn gọi là dáng người quả táo) có nguy cơ mắc nhiều bệnh lý nguy hiểm như tiếu đường, rối loạn lipid máu, tăng huyết áp và các bệnh về tim mạch cao hơn so với những người tích tụ nhiều mỡ ở đùi và mông.
Một số dấu hiệu khác của bệnh béo phì
- Thị lực kém: Béo phì ảnh hưởng nhiều đến thị lực. Do lượng đường trong máu bạn tăng cao thì tròng mắt của bạn sẽ bị giãn ra và làm suy giảm thị lực đáng kể. Bên cạnh đó, các dây thần kinh thị giác cũng bị ảnh hưởng rất nhiều.
- Thường xuyên đói bụng: Béo phì làm ngăn chặn glucose (đường) đi vào các tế bào, khi đó cơ thể sẽ không thể chuyển hóa thức ăn thành năng lượng cho chúng ta hoạt động hàng ngày. Vì vậy, bạn sẽ thường xuyên thấy đói bụng. Do đó, mặc dù vẫn ăn uống điều độ, không hoạt động nhiều nhưng bạn vẫn muốn nạp đồ ăn vì thường xuyên cảm thấy đói bụng thì đó là một dấu hiệu của bệnh béo phì.
- Ngáy ngủ: Khi cơ thể bạn tích trữ mỡ quanh cổ, nó có thể làm hẹp đường thở làm tăng nguy cơ ngưng thở khi ngủ. Kết quả là những người béo phì có xu hướng ngày to hơn do tắc nghẽn đường thở.
- Khó thở: Nếu thấy mình không thể thở một cách dễ dàng trong một thời gian dài thì có thể bạn đang bị béo phì. Phần mỡ thừa tích tụ quanh cổ và ngực gây ảnh hưởng tới sự lưu thông không khí khiến hơi thở ngắn và yếu. Do đó người béo phì sẽ cảm thấy khó thở.
- Ợ nóng: Ợ nóng cũng là hiện tượng hay gặp ở người bị béo phì. Lượng chất béo dư thừa trong cơ thể sẽ gây áp lực lên đường tiêu hóa dẫn đến tình trạng trào ngược axit dạ dày, từ đó khiến bạn phải đối mặt với các triệu chứng như ợ nóng, đầy hơi, khó tiêu…
- Vấn đề về da: Béo phì có thể gây ra một số vấn đề về da. Sự thay đổi cân nặng có thể khiến vùng da ở cổ và các phần gập của cơ thể bị sạm và chảy nhão; đồng thời da bị căng có thể gây rạn da
- Giãn tĩnh mạch: Trọng lượng cơ thể tăng lên gây áp lực lên đôi chân. Điều này khiến các mạch máu ở chân giãn ra và yếu đi, từ đó gây ra tình trạng giãn tĩnh mạch. Vì vậy bạn có thể thấy đau nhức chân, bắp chân thường xuất hiện các tĩnh mạch xanh, tím.
- Rối loạn cương dương: Có tới 35% đến 75% tỷ lệ nam giới béo phì bị rối loạn cương dương.
- Kinh nguyệt không đều: Mỡ thừa làm rối loạn hormone trong cơ thể, do đó nữ giới thường gặp tình trạng lỡ kinh hoặc chu khì kinh nguyệt héo dài.
- Cơ thể trì trệ, mệt mỏi: Đây là một trong những dấu hiệu phổ biến nhất của bệnh béo phì. Do glucose không đi vào các tế bào để tạo ra năng lượng mà chúng ta cần dẫn đến tình trạng cơ thể mệt mỏi, trị trệ đầu óc, thiếu tỉnh táo. Thậm chí còn ảnh hưởng đến các hoạt động thường ngày khiến bạn làm việc chậm chạp, hiệu suất công việc đi xuống.
- Đau khớp: Nếu bạn bị đau đầu gối, đau hông hoặc đau lưng mãn tính, đó có thể là dấu hiệu của vấn đề cân nặng. Khi bạn tăng cân, áp lực lên các khớp của bạn nhiều hơn dẫn đến thoái khớp hóa gây đau, giảm khả năng vận động và chất lượng cuộc sống.
Nguy cơ về sức khỏe nếu tăng cân quá mức
Nhiều người chỉ nghĩ rằng béo phì chỉ gây mất thẩm mỹ về ngoại hình nhưng trên thực tế còn nghiêm trọng hơn bởi nó gây ra những ảnh hưởng đến sức khỏe thậm chí là tính mạng của con người.
Các nhà nghiên cứu đã thấy rằng những người béo phì mắc các bệnh liên quan đến hội chứng chuyển hóa như bệnh tim mạch, đái tháo đường type 2 và một số bệnh ung thư.
Tương tự như vậy, một nghiên cứu khác từ Đại học Hoàng gia Luân Đôn và Đại học Cambridge đã phát hiện ra rằng những người béo phì có huyết áp, cholesterol và lượng đường trong máu cao hơn bình thường, do đó có nhiều khả năng mắc bệnh tim hơn những người có cân nặng khỏe mạnh.
Ngoài ra, thừa cân béo phì là nguy cơ đứng hàng thứ sáu về số trường hợp tử vong trên toàn cầu, ít nhất 3,4 triệu người lớn tử vong mỗi năm do hậu quả của tình trạng thừa cân hoặc béo phì.
Những nghiên cứu này chỉ ra những vấn đề sắp xảy ra mà nhiều người thừa cân hoặc béo phì sẽ phải đối mặt trong tương lai gần nếu họ không có biện pháp để khắc phục cân nặng.
Béo phì cần điều trị sớm
Béo phì có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, năng suất lao động và tăng nguy cơ mắc một số bệnh mãn tính. Do đó, khi có những dấu hiệu của béo phì, người bệnh cần được can thiệp để điều trị sớm bằng cách kết hợp giữa chế độ ăn uống khoa học và chăm chỉ luyện tập thể thao, ngoài ra có thể sử dụng thuốc hỗ trọ nếu trường hợp béo phì nặng hơn.
Chế độ ăn
Không có một quy tắc duy nhất nào áp dụng trong chế độ ăn cho tất cả mọi người. Tuy nhiên để giảm cân ở mức an toàn và bên vững, các chuyên gia dinh dưỡng khuyên chỉ nên giảm từ 0,5 đến 1kg mỗi tuần.
Cách tốt nhất để đạt được điều này là nên tránh những thực phẩm nhiều chất béo, giàu calo có trong mỡ động vật, thức ăn nhiều giàu mỡ, đồ ăn nhanh,… và sử dụng những thực phẩm nhiều chất xơ và vitamin như trái câu, rau xanh, ưu tiên các loại ngũ cốc nguyên hạt, yến mạch, gạo lứt,…
Tăng cường vận động
Giảm lượng calo trong chế độ ăn uống của bạn sẽ giúp bạn giảm cân, nhưng để duy trì cân nặng khỏe mạnh đòi hỏi phải hoạt động thể chất để đốt cháy năng lượng.
Bạn nên lựa chọn các bài tập phù hợp với tình trạng sức khỏe, chú ý tập từ ít đến nhiều, từ nhẹ đến nặng. Các bài tập vận động có thể áp dụng như: đi bộ, chạy bộ, bơi lội, đạp xe,… Duy trì các bài tập tối thiếu 30 phút mỗi ngày và 5 buổi 1 tuần để đạt hiệu quả tốt nhất.
Thuốc giảm cân
Trong một số trường hợp béo phì ở mức nặng hơn, thuốc giảm cân cũng có thể hỗ trợ quá trình giảm cân bằng cách kiềm chế sự thèm ăn từ đó giúp bạn tuân thủ chế độ ăn ít calo.
Tuy có tác dụng giả cân xong quá lạm dụng thuốc giảm cân cũng gâ ra nhiều các tác dụng phụ. Vì vậy, tốt nhất bạn nên đến bác sĩ để được tư vấn cụ thể về cách sử dụng thuốc sao cho hiệu quả nhất.
Tóm lại, béo phì không chỉ gây ra những thay đổi rõ rệt về thể chất, nó còn dẫn đến một số tình trạng nghiêm trọng và có khả năng đe dọa tính mạng. Điều rất quan trọng là phải sớm khắc phục tình trạng béo phì. Muốn làm được điều đó, trước hết bạn cần nắm chắc các dấu hiệu của bệnh béo phì, chúng giúp bạn có thể điều trị thành công vấn đề về cân nặng và sức khỏe.
